Het is je vast al opgevallen de twee lichtgevende bollen ten westen/ noordwesten van ons dorp. Dit zijn geen sterren maar de planeten Venus en Jupiter.
Woensdag 1 maart zullen Venus en Jupiter naast elkaar aan de hemel staan, althans gezien vanaf de aarde. We noemen dat de conjuntie van de planeten.
De echte afstand tussen Jupiter en Venus is zo’n 700 miljoen kilometer, botsen zullen ze ook zeker niet.
Het komt geregeld voor dat planeten uit ons zonnestelsel vanaf de aarde gezien op één lijn staan. Er zijn ook conjuncties met drie, vier of zelfs vijf planeten. Er zijn zelfs momenten dat alle andere planeten samen te zien zijn aan de hemel. Deze keer zijn ze heel helder en vanaf ons goed te zien.
In de Tijd van Eise Eisinga was ook dit verschijnsel aan de hemel te zijn.
Het was toen Dominee Eelco Altha die voorspelde begin 1774 in het boekje Philosophische Bedenkingen over de Conjunctie van de Planeten Jupiter, Mars, Venus, Mercurius en de Maan dat op 8 mei 1774 de wereld zou vergaan. Dit omdat dan de planeten Mars, Venus, Mercurius, Jupiter en zelfs de Maan dicht bij elkaar zouden staan (een conjunctie), waardoor de onderlinge krachten de Aarde uit haar baan zou trekken. De voorspelling raakte bekend in april 1774 toen de Leeuwarder Courant er aandacht aangaf. Het was deze voorspelling dat ertoe leidde dat Eise Eisinga uit Franeker zijn planetarium besloot te bouwen, om dit soort voorspellingen te ontkrachten.
De komende dagen kruipen de planeten steeds dichter naar elkaar toe. Zoiets noemen we een conjunctie. Het hoogtepunt van die conjunctie is woensdag 1 maart rond 20.00 uur. De dagen erna bewegen de planeten weer uitelkaar.
Naar verwachting is het weer woensdag goed genoeg om de ‘ontmoeting’ tussen Jupiter en Venus te zien. Ook maandag- en dinsdagavond is het op veel plekken helder. Wie de conjunctie wil zien, moet naar het westen/ noordwesten kijken. Net na zonsondergang krijg je het mooiste beeld.
Venus is de helderste planeet aan onze sterrenhemel. Doordat de planeet dichter bij de Zon draait, staat Venus vanaf de Aarde gezien nooit al te ver van de Zon aan de hemel, Toch kan Venus, in tegenstelling tot Mercurius, nog rond middernacht worden waargenomen wanneer zij op grote hoekafstand van de Zon staat. Hierdoor vinden we haar meestal aan de ochtend- of avondhemel, als een extreem heldere “ster”. Met behulp van een verrekijker op statief zijn reeds fasen te zien op de planeet, en met een telescoop kan structuur in het dichte wolkendek van Venus worden waargenomen.
In 2039 zullen Jupiter en Venus weer naast elkaar staan.
Ook is er deze dagen het Noorderlicht vanuit Nederland goed zichbaar.
Hoe onstaat Noorderlicht?
Het noorderlicht is een mysterieus, artistiek en sensationeel natuurverschijnsel. Het is soms goed met het blote oog te zien en soms helemaal niet. Er zijn noorderlichtshows waar ook paarse en roze kleuren te zien zijn en soms zie je voornamelijk felgroen. Wat is het noorderlicht precies en hoe ontstaat het?
Vanuit onze zon worden voortdurend elektrisch geladen deeltjes de ruimte in geslingerd, de zonnewind genaamd. Dit gebeurt met een snelheid van gemiddeld 400km/sec, maar kan variëren tussen 250 en 2.500km/sec. Een klein deel van deze deeltjes zal na een reis van ongeveer 150 miljoen kilometer onze aarde bereiken.
Wanneer deze geladen deeltjes vervolgens in onze atmosfeer botsen met zuurstofatomen en stikstofmoleculen, worden er lichtdeeltjes gegenereerd. Bij voldoende botsingen aan de nachtzijde van de aarde kunnen we dit uitgezonden licht met het blote oog waarnemen.
Dit gebeurt voornamelijk in de buurt van de poolstreken en daarom noemen we dit lichtverschijnsel ‘poollicht’. De geladen deeltjes worden immers door de magnetische veldlijnen rond de aarde opgevangen en naar de poolstreken geleid.
In de buurt van de Zuidpool spreken we van ‘zuiderlicht’ (aurora australis), in de buurt van de Noordpool spreken we over ‘noorderlicht’ (aurora borealis).
Het noorderlicht is alleen te zien tijdens een periode van maximale zonne-activiteit. Dat gebeurt eens per elf jaar, maar ook dan is het noorderlicht zeldzaam in ons deel van de wereld. Momenteel gaan we naar een nieuw zonnemaximum dat rond 2024/2025 de piek bereikt. In de rustige periode (rond 2030) is de kans om het noorderlicht te zien erg klein. Naast de zonneuitbarsting moet het bovendien donker en (grotendeels) onbewolkt zijn om het noorderlicht te kunnen zien. Eind maart en eind september is er een iets grotere kans op noorderlicht. Dit komt door de stand van de aarde ten opzichte van het magneetveld van de zon.
Vanwege de zonne-activiteit blijft de kans op noorderlicht in Nederland aanwezig, vooral bij helder winterweer, tussen half elf ’s avonds en middernacht. De verwachting is dat de zonne-activieit hoog blijft tot 1 maart 2023.
Bronnen: KNMI, planetariodevitoria,hemel.waarnemen
